0-1 YAŞ BESLENMESİ
Anne sütü ; zamanında doğan , her bebeğin normal gelişmesine yetecek besin ögeleri gereksiniminin tümünü karşılayan , ilk altı ay tek başına yeterli olan , yeni doğan ve süt çocukları için en uygun ve doğal besindir. Emzirme işlemi çocuğun diğer gerekli besinleri alması şartıyla 1-2 yıl devam ettirilebilir.
EMZİRME YARARLARI
Anne Sütü
-Her zaman sterildir , ısı derecesi idealdir.
-Besin ögesi bileşimi bebeğin gereksinimlerine uygunudur.
-Koruyucu etmenler içerir.
*Sindirime yardımcı aktif enzimler içerir.
*Enfeksiyonu önleyen koruyucu maddeler içerir.
*Hormonlar ve büyüme faktörleri içerir.
Anne Sütü Alan Çocuklarda
-Solunum ve gastrointestinal enfeksiyonları daha az görülür.
-Orta kulak iltihabı riski azalır.
-Çene ve diş gelişiminde rolü vardır.
-Bazı kronik hastalıkların oluşma riskini azaltır.
-Allerjiye karşı koruyucudur ve bebeği pişikten korur.
-Bebeğin ruhsal , fiziksel ve zeka gelişimine katkıda bulunur.
-Anne sütü alan bebekler daha az ağlar.
KOLOSTRUM : Doğumdan sonra ilk 5 günde salgılanan koyu sarı renkteki süte denir. Bileşim özellikleri yeni doğan bebeğin ilk günlerdeki gereksinimlerini karşılaması açısından büyük önem taşır. İlk süt anne sütünden çok daha farklı , bebeğe özeldir.
EMZİRMENİN ANNE AÇISINDAN ÖNEMİ:
*Ucuzdur ve hazırlama sorunu gerektirmez.
*Anne ve bebeği arasında ki duygusal bağı güçlendirerek sevgi dolu bir ilişkiyi kolaylaştırır.
*Gebeliği önleyici özelliği vardır.
*Gögüs kanserini önler.
*Over kanserini önler.
*Osteoporozis önler.
*Anemiyi önler.
EMZİRMEDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR
-Doğumdan sonraki ilk bir saat içerisinde emzirmeye başlanmalıdır.
-6 ayın üzerindeki tüm bebekler ek besin almalıdır. Çocuklar 2 yaşına kadar emzirilmelidir.
-Süt üretimini arttırmak için bebek ile anne doğumundan sonra aynı odada olmalı ve emme hemen başlanmalıdır.
-Anne uygun ve yeterli beslenmeli , bol sıvı tüketmelidir. ( Günde en az 12 su bardağı sıvı tüketilmelidir.)
-Annenin dinlenmesi sağlanmalıdır. Anneye ruhsal yönden yardımcı olunmalıdır. Bebeği ile tensel temas kurdurulmalıdır.
-Bebekler anne sütü ile beslendikleri dönemde büyüme ve gelişme açısından mutlaka izlenmelidir.
EK BESİNLERE BAŞLAMA
-Gelişimi normal ve sadece anne sütü alan bebeklerde 6.aydan sonra ek besinlere başlanmalıdır.
-Ek besinler teker teker , azar azar başlanıp sonra arttırılmalıdır. İlk olarak daha az alerjik besinler seçilmelidir.
-Anne sütü yeterli değilse , (kilo almıyor, kilo alımı geriliyorsa) mama ve ek gıdalara başlanılmalı bu konuda bilgili kişilerden destek alınmalıdır.
İlk 18 Ayda Beslenme Ve Nöromotor Gelişimi
|
YAŞ(ay) |
Besin Türü |
Oral Gelişme |
Nöromotor Gelişme |
|
0-6 |
Anne Sütü |
Dilin uzatma- geri çekme hareketleri(anne memesine uyum) |
Emme ve arama refleksleri var, baş kontrolü gelişimi |
|
6-7 |
Yumuşak Ezme Kıvamındaki Besinler |
Kaşıktan pasif alabilir, besini dilin ön tarafından farinkse aktarılır |
İki elle eşyayı yakalar, baş kontrolü var, destekli oturur |
|
7-8 |
Püre Kıvamında Besinler(pütürlü)
|
Çiğneme hareketleri başlar, fincandan içebilir |
Eşyayı bir elden diğerine aktarır , desteksiz oturur |
|
8-12 |
Püre Kıvamında Çatalla Ezilmiş Besinler |
Dilin her iki yana doğru hareketleri ile lokmayı ağzında döndürür. |
Baş ve işaret parmaklarını kullanabilir. Baş-omuz kontrolü tamdır besini ağzına götürebilir. |
|
12-18 |
Kolay Çiğnenebilen Tüm Yiyecekler |
Çiğneme ve dil hareketleri |
Yürür , kendi başına beslenebilir |
AYLARA GÖRE VERİLMESİ ÖNERİLEN EK BESİNLER
0-6 AY : Sadece anne sütü
6 AY : Anne sütü , devam maması ( veya inek sütü ), yoğurt , meyve suyu , sebze suyu (elma, havuç suyu), pekmez, yumurta sarısı (1:4 oranın)
7.AY : Anne sütü , yumurta sarısı (tam) , bisküvi , pirinç, pirinç unu , sütlü mama, meyve suyu , yoğurt , et (tavuk veya balık) , bitkisel yağlar , sebze püre veya sebze çorba, pekmez , devam mamaları
8.AY : Anne sütü , iyi ezilmiş ev yemekleri (kıymalı ve sebzeli ), tam yumurta veya pastörize peynir , tahıl / kurubaklagil ezmeleri, pekmez , süt veya yoğurt , devam mamaları
12.AY: Anne sütü , aile sofrasına oturtulup kendi deneyimlerine göre seçim (ev yemekleri , dolmalar)
|
Sebze çorbası (2 porsiyon) Enerji: 208 kkal / 100 ml Protein: 5,4 /100 ml 1 küçük boy havuç 1 orta boy patates 1 küçük boy kabak 1 yemek kaşığı mercimek , bulgur veya pirinç 1 yemek kaşığı zeytinyağı Hazırlanışı: ;Bu sebzeler iyice yıkanır. Küçük olan doğranır. 1 yemek kaşığı tahıl unu, 1 yemek kaşığı zeytinyağı eklenerek pişirilir. Tel süzgeçten geçirilerek çocuğa verilir. Evde tavuk eti veya dana kıyma olduğunda 1 tatlı kaşığı katılabilir. Çocuğa etin kendisinin ezilerek verilmesi besleyicidir. Et suyunun herhangi bir besleyici değeri yoktur. 1 yaşına kadar tuz katılmamalıdır. |
|
Sebze Ezmesi (1 porsiyon)
Enerji: 28 kkal/100 ml Protein: 1 g/ 100 ml 100 g havuç ezme veya suyu 100 g domates ezme veya suyu |
|
Yoğurt Enerji: 60 kkal / 100 ml Protein : 100ml 100 g süt 1 çay kaşığı yoğurt mayası Hazırlanışı: süt kaynatılır, elin dayanabileceği sıcaklığa gelinceye kadar soğutulur. 1 çay kaşığı yoğurt mayası eklenir. Üzeri örtülerek oda sıcaklığında kıpırdatılmadan 3-4 saat bekletilir. Yoğurttan daha çok yararlanmak için 1 gün bekletilip sonra tüketilmelidir. |
|
Yoğurtlu Sebze Çorbası (1 porsiyon) Enerji: 184 kkal /100ml Protein : 5,5 g/100 ml 1 kepçe yoğurt(125 ml) 1 orta boy patates 1 yemek kaşığı pirinç veya buğday unu 1 tatlı kaşığı zeytinyağı Hazırlanışı : Bir tencereye yoğurt konur, az su ile sulandırılır, evde olan herhangi bir sebze doğranır. 1 yemek kaşığı tahıl unu ( buğday pirinç gibi) ve zeytinyağı eklenerek pişirilir.
|
|
Sütlü Çorba ( 1 porsiyon) Enerji: 155 kkal / 100 ml Protein: 4,5 g :/100 ml 1 çay bardağı süt 1 silme kaşığı pirinç unu 1 domates suyu(50ml) 1 tatlı kaşığı zeytinyağı Hazırlanışı: bir tencereye süt konur, 1 silme yemek kaşığı pirinç unu, 1/2 çay bardağı domates suyu veya ezmesi eklenip pişirilir. 1 tatlı kaşığı zeytinyağı ilave edilerek çocuğa yedirilir. Un katılmadığında çok az ekmek içi ufalanıp verilebilir. |
|
Acısız Tarhana Çorbası (2 porsiyon) Enerji: 136 kkal/ 100ml Protein: 2,2 g / 100 ml 2 yemek kaşığı kuru tarhana Değişik sebzeler 1 tatlı kaşığı zeytinyağı Hazırlanışı: bir tencereye 2 yemek kaşığı kuru tarhana konur, az su ile sulandırlır, üzerine 1 çay bardağı su , 1 küçük boy havuç, patates(rendelenmiş) ve 1 yemek kaşığı zeytinyağı pişirilir. |
|
Mecimek çorbası(2 porsiyon) Enerji: 176 kkal/100 ml Protein: 7.2 g / 100 ml 2 silme yemek kaşığı mercimek 1 küçük boy havuç 1 küçük boy patates 1/4 küçük dilim soğan 2 çay bardağı su Hazırlanışı: Bir tencereye 2 yemek kaşığı mercimek , 2 çay bardağı su konur. 1 küçük boy havuç, patates ve soğan rendelenip, 1 yemek kaşığı zeytinyağı eklenir ve pişirilir. |
|
Muhallebi Enerji: 98 kkal / 100 ml Protein : 3,3 / 100 ml 100 ml süt 5 g pirinç unu (1 tatlı kaşığı) 5 g şeker (1 tatlı kaşığı) Hazırlanışı: Soğuk süt temiz bir kaba konur, 1 tatlı kaşığı pirinç unu ilave edilerek ezilir, yavaş ateşte karıştırılarak pişirilir. İndirdikten sonra şeker ilave edilir, ılık kıvamda bebeğe verilir. Not: kilolu bebeklerde şeker eklemesi yapılmadan verilebilir. Kabızlığı olan bebeklerde 1 çay kaşığı sıvı yağ konabilir. |
|
Etli Sebze Yemekleri (2 porsiyon) Enerji: 207 kkal/100 ml Protein : 8,7 g / 100 ml 30 g (1 köfte kadar) et (tavuk,dana,balık) 1 yemek kaşığı pirinç Ispanak, kabak, domates, semizotu 1 tatlı kaşığı zeytinyağı 1 küçük soğan Hazırlanışı: Sebzeler doğranarak bir tencereye konur, 1 yemek kaşığı pirinç, mercimek, bulgur ile 1 tatlı kaşığı zeytinyağı, az konup pişirilir. Sebzenin türüne göre dolma veya kıymalı sebze yemeği olarak yedirilir. |
|
Izgara Köfte (1 porsiyon) Enerji: 70 kkal/ 100ml Protein : 6 g / 100 ml 30 g ( 1 köfte kadar ) yağsız 2 kere çekilmiş dana kıyma Çok az ekmek içi Çok az mayonez Hazırlanışı: Ekmek içi az ıslatılır, maydonoz ve kıyma ile yoğurulur, ısıtılmış fırında veya ekmek yerine pirinç veya bulgur konularak sulu köfte olarak da yedirilebilir. Not: çocuklara TUZ eklemesi 12. Aydan sonra çok az olarak yapılmalıdır, tuz olarak İYOTLU TUZ kullanılmalıdır. |
|
Muhallebi (Mama ile) Enerji: 150 kkal/ 100 ml Protein : 2g / 100 m Çay bardağı su 3 ölçek devam maması 1 Tatlı kaşığı yağ 1 Tatlı kaşığı şeker 1 Tatlı kaşığı pirinç unu Hazırlanışı: 1 çay bardağı suya, 1 tatlı kaşığı pirinç unu, 1 tatlı kaşığı sıvı yağ karıştırarak pişirilir; ateşten inmeden 1 tatlı kaşığı şeker ilave edilir. Mama ılıdıktan sonra 3 ölçek devam maması eklenir. |
İSHALLİ BEBEĞİN BESLENMESİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
1- Anne sütü alıyorsa mutlaka devam etmelidir. Anne sütü bebeği koruyucu özelliğe sahip olduğundan bebek mutlaka sık sık emzirilmelidir.
2- Anne sütü yoksa ishal maması tercih edilmelidir. Anne sütü ve ishal maması yok ise yağsız inek sütü ve yağsız yoğurt tercih edilmelidir.
3- Bebek 6 aydan büyük ise haşlanmış patates, havuç suyu ve yağsız pirinç haşlama diyete eklenmelidir.
4- Ek besinlere başlandı ise yoğurt ve az yağlı yayla çorbası tükettirilmelidir.
5- Mevsimine göre elma suyu ve püresi, şeftali suyu ve püresi veya muz tükettirilmelidir.
6- Bebeğe kaynamış ve ılıtılmış temiz su olmak koşuluyla bol su verilmelidir.
7- Bebeğinizi azar azar sık sık besleyiniz.
8- Yemeklere konan yağ miktarı azaltılmalıdır. Muhallebi ılıyorsa içine konan şeker miktarı azaltılmalıdır.
9- Bebeğe kullanılan emzik ve biberon benzeri malzemeler kaynatılmalıdır.
10- İshal başladıktan sonraki en kısa sürede mutlaka bir sağlık kuruluşuna veya doktora başvurulmalıdır.
KABIZ BEBEĞİN BESLENMESİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
1- Anne sütü alıyorsa mutlaka devam etmelidir.
2- Anne sütü almıyor mama ile besleniyorsa prebiyotik ögeler içeren mamalar tercih edilmelidir.
3- Bebek 6 aydan büyük ise sebze çorbası başlanmalıdır. Sebze çorbası yağ içermelidir. Ayrıca içine konan sebzelerden patates ve havuç azaltılmalı, kabak, taze fasulye gibi lifli sebzeler arttırılmalıdır.
4- Bebek 10 aydan büyük ise kuru baklagiller başlanmalıdır. Diyete azar azar salata eklenmelidir.
5- Mama alınıyorsa mamasına ve muhallebisine bir miktar sıvı yağ eklenmelidir.